จาก “กลศึก” สู่ “เครื่องประดับ” ของบ้าน

บันได และ บันไดวน นับเป็นบันไดประเภทหนึ่งที่มักพบในอาคารสมัยเก่า ซึ่งความเป็นมาของบันได มีความน่ากล่าวถึงอยู่ไม่น้อย ว่ากันว่าแต่เดิมบันไดวนเป็นกลยุทธ์ในการป้องกันตนเองจากข้าศึก ศัตรู ที่รุกเข้ามาหวังยึดปราสาทหรือราชวัง การออกแบบบันไดให้บิดตัวหมุนวนขึ้นไปโดยชิดผนังฝั่งขวานั้น เป็นการก่อความลำบากอย่างดี ให้แก่เหล่าบรรดาทหารและอัศวินทัพหน้า ที่บุกเข้ามาพร้อมหอกดาบในมือขวา อีกทั้งความแคบของขั้นบันไดยังบังคับให้ผู้กล้าเหล่านี้ ต้องทยอยขึ้นสู่ชั้นบนในแถวตอนเรียงหนึ่งเท่านั้น บันไดวนจึงเป็นเทคนิคการสร้างความทุลักทุเล และเป็นกลยุทธ์การถ่วงเวลาที่ดียิ่ง ในยุคต่อมา จึงมีการนำบันไดวนมาประยุกต์ให้ดูอ่อนช้อย งดงาม ตามคฤหาสน์ของชนชั้นนำ ซึ่งได้กลายเป็นสถาปัตยกรรมน่าสนใจที่ตกทอดข้ามเวลามาให้คนรุ่นหลังได้ชม จนถึงปัจจุบัน บ้านสไตล์โมเดิร์นก็นิยมใช้บันไดวนเพื่อประหยัดพื้นที่ใช้สอยในบ้าน ตัวอย่างสำคัญของบันไดวนในอังกฤษได้แก่ บันไดที่มีชื่อว่า Tulip Staircase ตั้งอยู่ใน the Queen’s House ซึ่งอดีตเคยเป็นบ้านพักราชวงศ์ อยู่ที่ Greenwich ประเทศอังกฤษ นับเป็นบันไดที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งในโลก เป็นบันไดรูปทรงเรขาคณิตที่สามารถรับน้ำหนักตัวเองได้แห่งแรกในอังกฤษ ปัจจุบัน Queen’s House ถูกจัดส่วนหนึ่งให้เป็น National Maritime Museum ซึ่งเป็นบันไดวนประเภทไร้ค้ำยัน กลางอาคารแห่งแรกในอังกฤษ ซึ่งหากมองย้อนจากล่างขึ้นบนจะเห็นวงบันไดที่หมุนเป็นเกลียวขึ้นสู่โดมช่องแสงด้านบน มีราวกั้นเหล็กดัดอ่อนช้อยเคียงกันไปจนถึงชั้นบนสุด

บันไดวนที่ครั้งหนึ่งเคยใช้เป็นกลศึกปกป้องปราสาทและราชวังจากศัตรู ไม่เพียงแต่ทรงคุณค่าในการป้องกันเท่านั้น เมื่อเวลาเปลี่ยน จึงได้เวียนกลับมาอยู่คู่บ้านของคนธรรมดา เป็นเครื่องประดับบ้านที่น่าดึงดูดอีกด้วย

ขอขอบคุณข้อมูลจาก ห้องสมุดกรมทรัพยากรน้ำ